De NME geeft mede invulling aan thema's voeding, beweging en gezondheid. Binnen de NME worden inwoners, waaronder kinderen, voorzien van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van natuur en milieu. Gecombineerd met een goed ontwikkeld waardebesef wordt er een basis gelegd om bewuste keuzen te maken ten aanzien van een duurzame en leefbare samenleving.

Stand van zaken

Vanaf 1 september 2017 heeft de gemeente Duiven het contract met onze gemeente voor het leveren van activiteiten op het gebied van Natuur- en Milieu-Educatie (NME) niet verlengd. De medewerkers van de NME, 1,9 fte,  zijn bij onze gemeente in dienst. Wij zetten het surplus aan formatie sindsdien in voor de werkzaamheden die zijn ontstaan door de herindeling. Bij de harmonisatie van het beleid Rijnwaarden - Zevenaar nemen wij het beëindigen van het contract door de gemeente Duiven en de gevolgen van uw besluit van december 2017 over mogelijke samenwerking tussen de NME en de kinderboerderij Rosorum, mee.

We ontwikkelen beleid om de verduurzaming van monumenten te bevorderen. Het archeologisch beleid is in 2019 10 jaar oud. We moeten dit herzien. Hierbij brengen we WOII archeologie in kaart. De archeologische kaarten van de voormalige gemeenten Rijnwaarden en Zevenaar stemmen we op elkaar af. De archeologische restanten van de Romeinse Limes worden mogelijk Unesco Werelderfgoed. We gaan het in ieder geval beschermen door het aan te wijzen als monument. De Limes wordt meegenomen in het VTE-beleid.
In het kader van harmonisering wordt het niveau van bescherming van monumentale objecten in de voormalige gemeente Rijnwaarden vanaf 2019 op het niveau gebracht van de oude gemeente Zevenaar, door inventariseren, onderzoeken en mogelijk aanwijzen als gemeentelijk monument.
Steeds meer monumentale kerken komen leeg te staan. Samen met de kerken en samenleving ontwikkelen we beleid om te kijken hoe we de kerken toekomstbestendig maken.

Stand van zaken

De uitvoering start in 2019.

Voor het slagen van de energietransitie is een ander economisch model nodig: de Circulaire Economie. Hiermee optimaliseren we hergebruik én minimaliseren we waardevernietiging. Het Rijk heeft hier het Rijksbrede programma Circulaire Economie 'Nederland circulair in 2050' voor opgesteld. Wij vertalen dit concreet naar een:

• andere wijze van ontwerpen (planvorming, openbare ruimte e.d.)
• andere wijze van opdrachtverlening (aanpassen inkoop- en aanbestedingsbeleid e.d.)
• andere financiële afwegingen (zoals Total Cost of Ownership, het 'ontschotten' van potjes e.d.)
• een andere werkwijze van afval naar grondstof (in samenwerking met bedrijven, waterschap en gemeenten).

Stand van zaken

We hebben in onze gemeente het Circulairfietspad aangelegd dat op 28 mei 2018 met een minisymposium over circulair aanbesteden is geopend. Het fietspad bestaat uit grasfalt en betonplaten met olifantengras. De werkwijze van circulair aanbesteden krijgt waar mogelijk een vervolg.
De ervaringen van het circulair fietspad op het gebied van onder andere planvorming, opdrachtverlening en financiële afwegingen zijn input zijn voor interne processen en werkwijzen.

Wij streven in 2025 naar een energieneutrale eigen organisatie. Hiervoor voeren we projecten uit op het gebied van gebouwen en vastgoed, bedrijfsvoering en mobiliteit.
In één van de projecten voeren we  een onderzoek uit naar de manier waarop we ons eigen wagenpark verduurzamen.  

Stand van zaken

We hebben eind 2018 een plan voor het energieneutraal maken van het eigen wagenpark gereed.

Wij gaan onderzoeken of het mogelijk is de gemeentelijke bouwleges bij nieuwbouwwoningen gedifferentieerd te heffen. Hierbij zal een relatie worden gelegd met de wettelijke energieprestatie-eisen.

Stand van zaken

Wij voeren het onderzoek in het vierde kwartaal 2018 uit.

'Fairtrade gemeente' is een predicaat dat vanuit 3 samenwerkende fairtrade organisaties kan worden toegekend als een gemeente op 6 criteria inzet toont voor fairtrade. Het gaat dan om gemeente in de zin van 'lokale gemeenschap', niet enkel 'gemeentelijke overheid'. Wij onderzoeken of er in de lokale samenleving animo is voor een werkgroep die fairtrade (en het behalen van het predicaat) wil oppakken.
Fairtrade nemen wij op in ons gemeentelijke inkoopbeleid, mogelijk onder het bredere vaandel van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen'. Het facet fairtrade brengen wij periodiek onder de aandacht van inkopende budgethouders en betrokken in de periodieke peiling rond het inkoopbeleid.

Stand van zaken

We hebben nog geen activiteiten gepland. In de kadernota is realisering later in deze collegeperiode voorzien.

In 2020 is duidelijk hoe we onze gemeente aardgas loos gaan maken (warmtevisie en uitvoeringsprogramma). In twee wijken gaan we als ‘proeftuin’ aan de slag. Deze ervaringen en de regionale ontwikkelingen zoals de 'Wijk van de Toekomst' (Gelders Energieakkoord) gebruiken en volgen we. Bijvoorbeeld voor het opstellen van de warmtevisie en het uitvoeringsplan. In 2040 is Zevenaar van het aardgas af.
Het uitfaseren van aardgas is naast een technisch vraagstuk ook een sociaal en financieel vraagstuk dat de nodige inzet vergt.

Stand van zaken

We zijn gestart met de voorbereidingen van de Warmtevisie en het Warmte transitieplan. Hiervoor overleggen wij met verschillende stakeholders. Eind 2018 is de Warmtevisie gereed waarin de mogelijkheden voor onze gemeente zijn aangegeven.   

Wij zetten extra in op het uitvoeren van het Gelders Energieakkoord (zoals de discussietafels Inkoop, Wijk van de Toekomst en Samenwerking). Voor deze extra inzet is extra capaciteit (externe ondersteuning) nodig.

Stand van zaken

Wij zijn ambtelijk aangesloten bij de tafel Wijk van de Toekomst en bestuurlijk bij de Borgingscommissie en de tafel Inkoop.

De Routekaart is een uitvoeringsagenda met verschillende projecten die bijdragen aan de CO2-reductie en om energieneutraal te worden. Wij streven er naar om al in 2040 energieneutraal te zijn. Dit doen we onder andere door het professionaliseren van het Liemers Energieloket om nog beter de inwoner te bereiken, maar ook door een duurzaamheidsfonds waar initiatieven van derden gebruik van kunnen maken.

Stand van zaken

Liemers Energieloket
Gezamenlijk wordt door de Liemerse gemeenten niet voldaan aan de voorwaarden van de provincie van cofinanciering. Hierdoor zijn alleen de eigen budgetten van de Liemerse gemeenten ingezet voor de professionalisering van het loket.
De actie Winst uit je Woning is in het voorjaar 2018 ook in onze gemeente geweest. De informatiebijeenkomst was druk bezocht (circa 500 personen). Woningeigenaren krijgen een advies om het eigen huis te verduurzamen.

Ook de Regio Arnhem Nijmegen staat voor een opgave (in 2050 energieneutraal). Dit is een opgave voor alle vier de bestaande Portefeuillehouders-overleggen (Duurzaamheid, Mobiliteit, Wonen en Economie). De coördinatie is vanuit het portefeuillehoudersoverleg Duurzaamheid en wordt voorbereid via de regionale Icoongroep Slimme Duurzaamheid. Voor het halen van de opgave is het uitvoeringsprogramma opgesteld waarbij de focus van de regionale samenwerking ligt bij:

• Regionale Energiestrategie (RES)
• Energietransitie gebouwde omgeving
• Duurzame bedrijventerreinen
• Duurzaam en circulair inkopen en aanbesteden

Stand van zaken

Regionaal Energie Strategie (RES)
Landelijk zijn er afspraken gemaakt (Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW)). Deze afspraken werken we regionaal uit.
De Energietransitie gebouwde omgeving is een onderdeel van het RES geworden.
Vanwege de recente landelijke afspraken en het daarbij behorende tijdpad is het tijdig informeren van u over de consequenties en het vervolgtraject wenselijk. Wij willen graag hiervoor gebruik maken van de reguliere commissievergaderingen waar dit onderwerp als vast agendapunt opgevoerd kan worden.

Duurzame bedrijventerreinen
In regionaal verband stellen wij een plan van aanpak op waarbij wij rekening houden met lokale initiatieven.

Duurzaam en circulair inkopen en aanbesteden
In regionaal verband worden de mogelijkheden onderzocht voor een gezamenlijk leasecontract voor eigen voertuigen waarin circulariteit en duurzaamheid centraal staan. Met de bedoeling om tot uniforme afspraken over circulariteit en duurzaamheid te komen wordt het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de regiogemeente doorgelicht.

Om deze doelstelling te gaan realiseren willen wij de hoeveelheid gescheiden ingezameld GFT- en groenafval verhogen. Om dat te bereiken gaan wij een aparte GFT-container invoeren die wij de inwoners gratis aanbieden. Ook kunnen inwoners groenafval op het aanbiedstation gratis aanbieden. Het aanbieden van restafval gaan wij ontmoedigen door dit minder vaak op te halen.
De aanvullende lasten worden gedekt binnen de afvalbegroting en verrekend via de afvalstoffenheffing.

Stand van zaken

De aanbesteding is afgerond. Het nieuwe inzamelsysteem met de gratis inzameling van GFT- en groenafval start 1 januari 2019.

Zoals in het Watertakenplan de Liemers 2017-2021 is opgenomen, wordt er serieus gefocust op duurzaamheid en klimaatverandering. Bij het ontwerpen en inrichten van zowel (afval)waterketen, watersysteem als openbare ruimte wordt hiermee rekening gehouden. Hierbij zoeken wij nadrukkelijk naar een integrale benadering bij grootonderhoud, reconstructie en nieuwbouw.

De volgende uitgangspunten hanteren wij bij alle plannen met betrekking tot afvalwaterketen, watersysteem en openbare ruimte:

1. Klimaatbestendig inrichten betreffende water, hitte en droogte;
2. Vasthouden, bergen en afvoeren;
3. Beperken wateroverlast in stedelijk gebied;
4. Scheiden bij de bron van hemelwater en vuilwater;
5. Vuilwater wordt via de riolering afgevoerd naar de zuivering;
6. Hemelwater voert bij voorkeur zichtbaar bovengronds af naar oppervlaktewater of bodem;
7. Anticiperen op klimaatverandering door rekening te houden met de verwachte effecten bij het ontwerp en inrichting van (afval)waterketen, watersysteem en openbare ruimte;
8. Milieutechnisch functioneren en oppervlaktewaterkwaliteit mag niet verslechteren ten opzichte van de huidige situatie;
9. Particulieren stimuleren voor meer groen in de tuin, voor hitte en water. Bewoners moeten zich zo veel mogelijk zelf verantwoordelijk voelen voor het verwerken van hemelwater op eigen terrein.

Wij gaan samen met andere Liemerse gemeenten en het waterschap dit jaar starten met het project 'Klimaatadaptatie De Liemers', zoals recent vanuit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie is voorgeschreven. Hiervoor zal een stresstest worden uitgevoerd om knelpunten en risico's op onder andere wateroverlast in kaart te brengen.

Stand van zaken

Het hanteren van de genoemde uitgangspunten is een continu proces. In 2019 voeren wij een stresstest klimaatbestendigheid uit voor het stedelijke en landelijke gebied van de gemeente. Deze test bereiden we in Liemers verband samen met het Waterschap voor. De stresstest heeft de thema's: wateroverlast, hitte, droogte en waterveiligheid (bijvoorbeeld risico op dijkdoorbraak). In juni 2019 starten wij met de aanbestedingsprocedure.

Het uitgangspunt is dat het bedrijfsleven per jaar minimaal 1,5 % energie bespaart met een tussendoel voor 2020 van 7,5%. Wij gaan dit stimuleren en handhaven.

Stand van zaken

Binnen de samenwerking met de 'Groene Allianties de Liemers' is er een aanpak (informeren, stimuleren) ontwikkeld. Daarnaast voert de Omgevingsdienst ODRA specifieke energiecontroles uit bij automotive- en onderwijsinstellingen.